Göz rəngi

Göz rəngi

Göz rəngi çox vaxt genetik bir xüsusiyyətdir və dölün inkişafı zamanı valideyn gözləntisidir. Uşağın gözləri qara, qəhvəyi, mavi, boz, yaşıl, tünd qırmızı və ya rənglərin hansısa kombinasiyası olacaqmı?

Uşağın görünüşü hər bir valideyndən ötürülən genetik materialdan asılıdır. Lakin valideynlərin genləri fərqli şəkildə qarışa və uyğunlaşa bilər. Hər bir valideynin təsiri doğuşdan əvvəl məlum deyil.

Gözün rəngli hissəsi göz rəngini təyin edən piqmentləri ehtiva edən iris adlanır.

İnsan göz rəngi üç genlə əlaqələndirilir, bunlardan ikisi yaxşı öyrənilib. Bu genlər ən çox yayılmış rənglərdən məsuldur: yaşıl, qəhvəyi və mavi. Digər rənglər - boz, tünd qırmızı və çoxsaylı kombinasiyalar - hazırda tam öyrənilməmişdir və ya izah edilə bilmir.

Qəhvəyi göz rəngi bir vaxtlar "dominant", mavi göz rəngi isə "resessiv" xüsusiyyət hesab olunurdu. Lakin müasir elm göstərib ki, göz rənginin formalaşmasında daha mürəkkəb mexanizmlər iştirak edir.

Göz rəngi, boya qarışdırmaqda olduğu kimi, sadəcə valideynlərin göz rənglərinin kombinasiyası deyil. Hər bir valideynin hər xromosomda iki cüt gen var və bu genetik məlumatın göz rənginə təsir göstərməsinin bir çox yolu var.

Bundan əlavə, göz rəngi erkən yaşda dəyişə bilər.

Qafqazlı uşaqların əksəriyyəti mavi gözlərlə doğulur və bu gözlər həyatın ilk üç ilində tündləşə bilər. Bu tündləşmə, adətən doğuşda olmayan qəhvəyi piqment olan melanin yaşla birlikdə istehsal edildikdə baş verir.

Uşaqların göz rəngi hər bir valideynindən tamamilə fərqli ola bilər. Lakin, hər iki valideynin qəhvəyi gözləri varsa, uşaqlarının qəhvəyi gözlü olma ehtimalı daha yüksəkdir.

Tünd rənglər dominant olmağa meyllidir; xüsusən də qəhvəyi rəng ən çox yaşıl rəngə, yaşıl isə mavi rəngə dominantdır. Lakin, əgər valideynlərdən birinin qəhvəyi, digərinin isə mavi gözləri varsa, bu, avtomatik olaraq uşaqlarının qəhvəyi gözlü olacağı anlamına gəlmir.

Əgər gözləriniz qeyri-adi rəngdədirsə, göz həkiminə müraciət etməyi təxirə salmayın.

İris bəbəyin ölçüsünü idarə etmək üçün genişlənən və büzülən bir əzələdir. Bəbək daha qaranlıq işıqda böyüyür və daha parlaq işıqda daralır. Bəbək həmçinin kitab oxuyarkən yaxın məsafədəki obyektlərə diqqət yetirərkən də daralır. Bəbək ölçüsü dəyişdikcə, irisdəki piqmentlər bir-birinə daha da yaxınlaşır və ya bir-birindən uzaqlaşır və göz rəngini bir qədər dəyişir.

Müəyyən emosiyalar həm bəbəyin ölçüsünü, həm də irisin rəngini dəyişə bilər. Buna görə də bəzi insanlar qəzəbli və ya mehriban olduqda gözlərinin rəngini dəyişdiyini deyirlər.

Göz rəngi də yaşla dəyişə bilər. Bu, avropalıların 10-15 faizində (adətən açıq rəngli gözləri olan insanlar) baş verir.

Məsələn, mənim gözlərim əvvəllər qəhvəyi idi, amma indi mamır rənglidir (qəhvəyi və yaşılın birləşməsi). Lakin, bəzi insanlarda mamır rəngli gözlər yaşla qaralır.

Əgər yetkinlik dövründə göz rənginiz əhəmiyyətli dərəcədə dəyişirsə və ya bir gözünüz qəhvəyidən yaşıla və ya mavidən qəhvəyiyə dəyişirsə, göz həkiminə müraciət etməlisiniz.